درباره دیابت بیشتر بدانیم

دیابت بر اثر قطع تولید انسولین و یا عدم کارکرد مناسب آن در بدن به وجود می آید. انسولین هورمونی است که مواد غذایی قندی و نشاسته و» را در بدن به انرژی تبدیل می نماید. تاکنون علت بروز این بیماری کشف نشده است ولی گمان می رود که زمینه مساعد ژنتیکی و عوامل محیطی همچون چاقی و بی تحرکی در ابتلا به این بیماری نقش موثری داشته باشد.

 پزشک متخصص می تواند با آزمایش قند خون ناشتا (FBS) و یا قند خون دو ساعته (OGTT)، که معیاری از عملکرد لوزالمعده و ترشح انسولین می باشند،تعیین کند که آیا شما در دوره دیابت پنهان قرار دارید و یا به طور کامل به دیابت مبتلا گشته اید. در صورتی که آزمایش قند خون ناشتا ی شما، عددی بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ باشد نشانگر آن است که شما در دوره دیابت پنهان قرار دارید و چنانچه این رقم ۱۲۶ یا بیشتر از آن باشد بیانگر ابتلای کامل دیابت است. در آزمایش قند خون دو ساعته، ابتدا به صورت ناشتا و سپس دو ساعت بعد از نوشیدن ۷۵ گرم پودر گلوکز، میزان گلوکز موجود در خون شما اندازه گیری می شود. چنانچه نتیجه این آزمایش عددی بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ باشد، بیانگر دیابت پنهان و اگر ۲۰۰ یا بیشتر از آن باشد، ابتلایتان به دیابت را نشان می دهد.

» انواع دیابت »

 دیابت نوع۱:

در این دسته از مبتلایان، تولید انسولین در بدن به طور کامل قطع می شود، در نتیجه قند موجود نمی تواند وارد سلولها شده و انرژی بدن را تامین نماید و همین مسئله افزایش شدید قند خون را سبب می شود.حدود ۵% تا ۱۰% کل دیابتی ها، مبتلایان نوع ۱ تشکیل می دهند. دیابت نوع اول معمولا در سنین پایین وبیشتردر نوجوانان دختر 12-10 سال و در پسران 14-12 سال بروزمی کند. در این نوع دیابت ، بیمار باید هرروز انسولین تزریق کنند.

دیابت نوع ۲:

 در این دسته از مبتلایان، بدن نسبت به انسولین مقاوم می شود در این حالت انسولین ترشح شده تاثیری برروی جذب قند ندارد و یا ترشح آن به میزان کافی صورت نمی گیرد. دیابت نوع دوم شایعتر است 90 تـــا 95% موارد شنــاخته شــده دیــابت را شامل می شود. عواملی مانند افزایش ســـن (سن بالای 45 سال)، چاقی (به ویژه چاقی شکمی) و اضـــافه وزن، ســـابقه خـانوادگی، دیــابت بارداری، فعالیت بدنی کم، نژاد، سابقه تولد نوزاد بزرگتر از 5/4 کیلو گرم خطر ابتلا به دیابت را افزایش می دهد. این فرم از دیابت ممکن است سالها ناشناخته بماند زیرا گلوکز خون بطور تدریجی بالا می رود. این بیماران 2 تا 4 برابر بیشتر از دیگران در معرض خطر بیماریهای قلبی عروقی قرار دارند. این نوع دیابت رامی توان با تغذیه مناسب وفعالیتهای بدنی روزانه کنترل کرد.

 دیابت حاملگی:

دیابت بارداری ( GDM )نوعی از دیابت است که در آن زنان بدون سابقه قبلی ابتلا به دیابت ، در طول دوران بارداری دچار افزایش قند خون می شوند . دیابت بارداری تقریباً در 4 درصد از زنان با ردار به چشم می خورد . این نوع دیابت نشانه های آشکار ندارد و معمولاً با اتمام دوره بارداری ناپدید می شود . با این حال کودک و مادر هر دو مستعد ابتلا به دیابت می شوند . فرزندان مادران مبتلا به دیابت بارداری ممکن است در زمان بارداری آن قدر چاق شوند که دچار عوارض زایمان گردند . آنها غالباً در معرض ابتلا به عدم تحمل گلوکز و چاقی فرار دارند . احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در زنانی که در طول بارداری مبتلا به دیابت شده اند ، در سالهای بعدی عمر افزایش می یابد.

بیماری دیابت چه عوارضی دارد:

درصورتی که بیماری دیابت کنترل نشود، می تواند دردرازمدت منجر به بیماریهای قلبی عروقی ، اختلالات بینایی ، نارسایی وازکارافتادگی کلیه ها وبروززخمهای پوستی به حصوص درپاها وآسیبهای عصبی گردد ودرنهایت منجر به صدمات جبران ناپذیری مثل کوری، قطع پاها وسکته مغری وقلبی بشود.

پنج پایه کنترل دیابت:

-     آموزش

-     تغذیه

-     ورزش

-     داروها

-     اندازه گیری شخصی قند خون

امروزه دیگر شکی باقی نمانده است که افراد دیابتی تنها در صورتی موفق به کنترل دیابت خود خواهند شد که در مورد اصول پایۀ درمان دیابت که در ادامه خواهند آمد، آموزش های لازم را دیده باشند. در واقع آموزش را می توان به طور قطع به عنوان مهم ترین پایۀ درمان دیابت به حساب آورد.

 مطابق استاندارد فدراسیون بین المللی دیابت (IDF)، هر فرد دیابتی باید در سال ۱۵ ساعت آموزش ببیند. ناگفته نماند که آموزش حتی در حد ۱ ساعت هم تاثیر چشمگیری در شما خواهد داشت.

شرکت در کلاس های آموزشی دیابت، برای شما کلیه شرایط را فراهم می سازد. به شما فلسفه دیابت را یاد می دهد. به شما اصول تغذیه صحیح را می آموزد. به شما یاد می دهد که چگونه می توان با داشتن یک رژیم نسبتا آزاد، قند را کنترل نمود. به شما انگیزه می دهد که ورزش کنید. شما را توانمند می سازد که گام بردارید و موفق شوید.

اگر خودتان دیابت دارید، مطمئن باشید که بعد از شرکت در این کلاسها، انسان دیگری خواهید شد. اگر پدر و یا مادرتان دیابت دارند، مطمئن باشید، پس از شرکت در کلاس هم از جهت روحی و هم از جهت جسمی بهبود خواهند یافت.

شاید بیشترین نگرانی و سؤال افراد دیابتی مربوط به نوع تغذیۀ آنها باشد. تغذیۀ صحیح نه تنها به کنترل بهتر قند خون (مخصوصا قند خون ۲ ساعت بعد از غذا)  بلکه به کم کردن وزن یا حفظ وزن طبیعی و نیز کنترل چربی و فشار خون کمک قابل توجهی می کند. نکتۀ قابل توجه این است که تغذیۀ صحیح هم برای پیشگیری و هم کنترل دیابت مؤثر می باشد.

کمترین اثر مثبت ورزش در افراد دیابتی کاهش قند خون در کوتاه مدت است. ولی ورزش اثرات بسیار مفید دیگری نیز دارد از جمله کاهش مقاومت بدن به انسولین که در نتیجه آن عملکرد انسولین در بدن و قند خون در دراز مدت نیز بسیار بهتر کنترل می شوند. ورزش (مخصوصا ورزش های هوازی) همچنین باعث تقویت دستگاه قلب و گردش خون می گردد که در افراد دیابتی از

اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. ورزش نیز همانند تغذیه در پیشگیری از دیابت بسیار تأثیر دارد.

داروها در جای خود اهمیت بسیار زیادی در درمان دیابت دارند ولی نباید فراموش کرد که درمان های غیر دارویی از جمله ورزش و رژیم غذایی نیز باید همزمان با مصرف داروها انجام شوند تا درمان به شکل مطلوب تری صورت پذیرد. داروهای تجویز شده می تواند شامل قرص یا انسولین باشد. در دیابت نوع ۱، از همان ابتدای تشخیص، انسولین تجویز می شود ولی در دیابت نوع ۲ کنترل قند عموما با قرص شروع می شود که این داروها با افزایش دادن ترشح انسولین ازلوزالمعده و نیز کاهش مقاومت به انسولین به کنترل قند خون کمک می کنند.

ولی در نظر داشته باشید که یکی دیگر از پله های کنترل قند در افراد دیابت نوع ۲ می تواند انسولین باشد. در این نوع دیابت هر چقدر انسولین زودتر شروع شود، از عوارض نا مطلوب دیابت می تواند جلوگیری کند.

اهمیت اندازه گیری قند خون با دستگاه در منزل را شاید بتوان به سرعت شمار ماشین تشبیه کرد. اگر ماشینی سرعت شمار نداشته باشد تنها باید با تکیه بر حس شخصی و تا حدی تجربه، رانندگی کرد که صد البته کاری بسیار خطرناک است. بدون اندازه گیری شخصی قند خون شما نمی توانید از اثر غذاها و یا ورزشهای مختلف بر روی قند خونتان با خبر شوید و به همین خاطر نوسانات قند خون در شما بیشتر خواهد بود.

این اندازه گیری به شرطی که با آموزش های لازم همراه شود نه تنها این نوسانات، بلکه معدل قند خون (آزمایش هموگلوبینA1C)  را نیز به طور چشمگیری کاهش خواهد داد.

کنترل مطلوب دیابت:

افراد دیابتی علاوه بر کنترل قند و هموگلوبینA1C  باید چربی و فشار خون خود را هم در محدوده هدف نگهداری کنند. در مورد این اهداف کنترلی حتما با پزشک خود مشورت کنید.

 با یک در صد کاهش در میزان hbA1c

 میتوان خطر ابتلا به عوارض دیابت را تا حد قابل توجهی کاهش داد که عبارتند از :

                 12% کاهش در سکته های مغزی                                14% کاهش در سکته های قلبی

                 37% کاهش عوارض چشمی و کلیوی                        21% کاهش مرگ ناشی از دیابت

                                                         19% کاهش جراحی آب مروارید